czw., 10.02.2022
18:00–19:30
Wykład online
Muzeum Woli
Bezpłatny

Archeologia kanalizacji. Wykład Zbigniewa Polaka

Dziś, kiedy każdy z nas ma wodę w kranie – także ciepłą – nie zauważamy jak wielką rolę odgrywa ona w naszym życiu. W przeszłości rola ta była jeszcze większa, dostępność wody miała wpływ na lokalizację i kształt ludzkich skupisk, bo problemem mógł być zarówno jej brak jak i nadmiar. Podczas wykładu prześledzimy archeologiczne odkrycia świadczące o historii polskiej i warszawskiej kanalizacji.

Podczas badań archeologicznych często trafia się na materialne pozostałości instalacji do pozyskiwania czystej wody, ale też do usuwania tej zużytej lub zbędnej. Często trudno określić, z którym rodzajem instalacji ma się do czynienia. Czy wkopywane w piwnicach kamienic beczki osuszały pomieszczenia, czy też gromadziły wodę, którą wykorzystywano do konsumpcji lub produkcji?

Czy kanały o najprostszej konstrukcji, z Kołobrzegu XIV wieku, i łączące się z nimi niewielkie studzienki, to pozostałości wodociągu czy kanalizacji? Takie obiekty odkrywa się na małej powierzchni, przez co trudno rozpoznać z jakimi innymi konstrukcjami się łączą. Kiedy odkopuje się te najstaranniej uszczelnione rury, można sądzić że nie miały dostać się do nich jakiekolwiek zanieczyszczenia i wtedy wiemy, że jest to wodociąg. Podobnie jest w przypadku wierconych drewnianych rur, które obejrzycie na wystawie Niech płyną! Inne rzeki Warszawy.

W Warszawie na relikty dawnych wodociągów zwracano uwagę już w połowie XIX wieku. Zostały przypadkowo odsłonięte w trakcie prac pod Kolumną Zygmunta i na terenie Nowego Miasta. Wykonane z drewna sosnowego stare rury wodociągowe, znalezione przy ulicy Dunaj i Freta przy skręcie w Świętojerską, wymienia się wśród odkryć dokonanych podczas kopania długich rowów pod nowy wodociąg na odcinku od placu Zamkowego do Nowego Miasta w artykule z 1855 r.

Po wojnie, pierwsze archeologiczna wykopaliska na terenie Warszawy odbyły się już we wrześniu 1946 r. przy nowomiejskim kościele Najświętszej Marii Panny.

Zbigniew Polak – absolwent Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Uczestnik badań archeologicznych na licznych stanowiskach w kraju (m.in. Pułtusk, Płock, Kołobrzeg, Gdańsk) i za granicą (Niemcy, Egipt, Libia, Czarnogóra). Owocem jego zawodowych zainteresowań – koncentrujących się wokół archeologii miast, ze szczególnym uwzględnieniem dawnego budownictwa – jest autorstwo bądź współautorstwo kilkudziesięciu publikacji. W latach 2013-2021 był pracownikiem Muzeum Warszawy.

Transmisja rozmowy na Facebooku Muzeum Woli

Rozmowa towarzyszy wystawie Niech płyną! Inne rzeki Warszawy

Zobacz cały program towarzyszący wystawie