czw., 17.02.2022
18:00–19:30
Wykład online
Muzeum Woli
Bezpłatny

Rekonstrukcja przebiegu dawnych rzek Warszawy. Wykład Jarosława Ościłowskiego

Główną rzeką Warszawy jest Wisła, płynąca przez środek miasta. Rzeka jest uregulowana, natomiast w przeszłości często zmieniała bieg. Do stabilizacji koryta doszło po zbudowaniu wałów przeciw­powodziowych, co miało miejsce na przestrzeni ostatnich 200 lat. W efek­cie liczne niegdyś wyspy, dziś stanowią stały ląd. 

Lewy brzeg rzeki jest wysoki, obecnie uchodzą z niego tylko peryferyjne płynące: Potok Służewiec­ki i Potok Bielański, a w dolinie znajduje się jeszcze Wilanówka i ujściowy odcinek Rudawki. Gospodarczy rozwój miasta skutkował zanikiem mniejszych rzek spływających do Wisły z wysoczyzny jak Żurawka, Jordan, Bełcząca, Drna i Polkówka oraz mniejszych cieków z terenu Starego Miasta. Wszystkie rzeki i strumienie były pierwotnie wy­korzystywane jako źródło wody, a następnie jako kanały ściekowe. W latach 80. XIX wieku rozpoczęła działalność Komisja Brukowa. Według projektu W. Lindleya zbudowano kanalizację miejską, adoptując do niej część dolin, które obudowano i włączono w system kanałów podziemnych. W ten sposób ostatecznie osuszono tereny skarpy warszawskiej. 

Zmiany antropogeniczne nie ominęły również nisko położonych terenów prawobrzeżnej części miasta. Naturalne zwężenie doliny wiślanej na terenie Warszawy powodowało w przeszłości powodzie, a w ich następstwie przelewy wiślane przez nisko położone tereny Gocławia, Grochowa i Pragi do doliny Brodni, rzeki płynącej na północ do Narwi. Wraz z rozwojem osadniczym jej dolina była osuszana, a w końcu uregulowano ją w Kanał Bródnowski. Podobny los spotkał mniejsze cieki jak Rewa i Skurcza.     

Wykład Jarosława Ościłowskiego – pracownika Ośrodka Interdyscyplinarnych Badań Archeologicznych – Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie. Uczestnika wielu konferencji naukowych poświęconych średniowiecznym dziejom Polski, Czech, Słowacji, Rusi, Połabia oraz Prus i Jaćwieży. Autora licznych prac dotyczących terenu Mazowsza, w tym rekonstrukcji środowiska naturalnego, uwarunkowań przyrodniczych i kulturowych osadnictwa, elementów obronnych w krajobrazie oraz uzbrojenia z okresu średniowiecza. 

Transmisja rozmowy na Facebooku Muzeum Woli

Rozmowa towarzyszy wystawie Niech płyną! Inne rzeki Warszawy

Zobacz cały program towarzyszący wystawie